Kararın Özeti
Anayasa Mahkemesi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 56. maddesine eklenen “…hal ve hareketlerinde memuriyetle bağdaşmayacak durumları…” ifadeyi Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. Bu düzenleme, aday memurların “hal ve hareketleri” gerekçesiyle kamu görevine son verilebileceğini öngörüyordu, ancak hangi somut durumlardan bu sonucun doğacağı belirlenmediği için keyfi uygulamalara yol açabileceği tespit edildi. Mahkemenin kararda “Temel hakları sınırlayan kanunun şeklen var olması yeterli olmayıp yasal kuralların keyfiliğe izin vermeyecek şekilde belirli, ulaşılabilir ve öngörülebilir düzenlemeler niteliğinde olması gerekir.” ifadesine yer verdi.
Mahkemenin Gerekçesi
- Belirlilik ve öngörülebilirlik ilkeleri ihlal edildi:
657 sayılı Kanun, hangi davranışların memuriyete aykırı sayılacağını belirli ölçütler içerisinde düzenlememişti; bu durum hem hukuk devleti ilkesine hem de kanuniliğe aykırı bulundu. - Keyfi yorum riski:
Mahkeme, “birden fazla anlam taşıyan soyut kavramlar, idareye sınırsız takdir yetkisi tanır” diyerek kararın belirsizlik ortamı oluşturduğunu işaret etti. Anayasa Mahkemesi daha önce de benzer gerekçelerle 6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu’nun 6. maddesinin (7) numaralı fıkrasında yer alan “…kendilerinden istifade edilememe hâlleri ile…” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermişti.
Yürürlüğe Giriş Zamanlaması
İptal kararı, Resmî Gazete’de yayımlandıktan 9 ay sonra yürürlüğe girecek.
Uygulama ve Hukuki Sonuçlar
- Aday memurluk sürecinde sonlanmış “ilişik kesme” işlemleri, yürürlük tarihi itibarıyla geçersiz sayılabilir.
- Yeni düzenlemeye kadar benzer düzenlemeler uygulamaya konulamaz.
- İdari yargı eliyle yapılan iptal davalarında bu karar, önemli bir emsal teşkil edecektir. Anayasa Mahkemesi daha öncede 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanununda bazı maddeler hakkında benzer sebeplerle iptal kararı vermişti.
Kimler Etkilenir ve Ne Yapmalı?
- Aday memur statüsünde ilişikleri kesilenler, kararın yürürlüğe girmesinden sonra dava açarak haklarını iade ettirebilir.
- İlişik kesme işlemleriyle ilgili olarak yargıda tazminat talepleri değerlendirilebilir.
